تهران در متون معرفی کتاب عودلاجان توسط تهران شناسی ارسالشده در ۱۳۹۶-۰۷-۳۰ ۰ 23 4,083 معرفی کتاب اودلاجان(عودلاجان) دکتر ناصر تکمیل همایون ” پژوهش من به پنج محله در تهران میپردازد که اودلاجان یا عودلاجان یکی از آنهاست و کتابی هم برای آن منتشر کرده ام. و بقیه این محلات نیز به صورت کتابی کوچک توسط دفتر پژوهشهای فرهنگی منتشر و در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت. محله اودلاجان بخش کوچکی از روستای تاریخی تهران است. اما نام و نشان روستای طهران بر پایه پژوهشهای دقیقی که برای نخستین بار در فارسنامۀ ابن بلخی در سال ۵۱۰ قمری مشخص شده . آن جا که آمده است « همه میوههای آن جا به غایت نیکوست، خاصه انارکی مانند انار طهرانی است. درباره روستای طهران یا تهران ، مرحوم دکتر حسین کریمان از قول یاقوت حموی آورده است: « طهران از دیههای ری است و میان آن دو فاصله به مقدار یک فرسنگ است دروازه شمیران ـ نبش پامنار و خیابان امیرکبیر دروازه شاه عبدالعظیم ـ انتهای بازار عباس آباد/بازار حضرتی دروازه قزوین ـ میدان شاپور دروازه دولاب ـ نبش بازارچه نایب السلطنه به مرور محلات دوازده گانه در هم ادغام شدند و با برخورداری از زمینهای بایر مجاور خود و باغها و مزرعهها به صورت چهار محله بزرگ ـ بازار و محله بازار ، چاله میدان، اودلاجان و سنگلچ ـ درآمدند . یکی از محلههای ترکیب شده از چند محله کوچک دوازده گانه روستای تهران، محلهای است که از دوره قاجاریه بدین سو به نام عودلاجان ( اودلاجان) شهرت یافت. این محله از دوره یاد شده، تحریف شده و به غلط عودلاجان نام گرفته است و معلوم نیست کدام محلههای قدیمی روستان تهران با چه اسامی، این محله جدید را به وجود آوردهاند. شاید که محله ساران و سرجمیک در کلان محله اودلاجان جای یافتهاند. کلان محله اودلاجان که از دوره صفویه به حد و مرز آن مشهور شد، به مرور زمان به لحاظ جغرافیایی توسعه پیدا کرد و زیر محله و محلههای متعدد در درون آن پدید آمد: از شمال خیابان امیرکبیر ( چراغ گاز یا برق) از شرق خیابان ری از جنوب خیابان پانزدهخرداد ( بوذرجمهری) و محله چاله میدان و بازار و محله بازار از غرب خیابان ناصر خسرو ( ناصریه) خندق سابق محله ارگ این منطقه همان جایی است که از زمان شاه تهماسب بدین سو اندک اندک آباد شده و خانه ها و عمارتهای جدید و بناهای مذهبی و رفاهی در آن ایجاد شده است. با توسعه محله بزرگ اودلاجان و سکونت مهاجران گوناگون از مناطق مختلف ایران، این محله به مرور تا پایان دوره سطلنت قاجاریه دارای محلههای کوچک ، گذرها، میدانچهها، کوچهها، بازارها و بازارچههای متعدد گردید. اودلاجان دربردارنده پیروان مذهب تشیع، یهودیان و اقلیتی از مسیحیان بوده است. اما دو گروه مسلمان و یهودی ( کلیمی) طی سالها زندگی مشترک با یکدیگر ، همزیستی نسبتاً آرام و سالمی داشتهاند. هر دو دیانت دارای اماکن مقدس مذهبی و عبادتی بودهاند که بسیاری از آنها هنوز پابرجاست. در این محله پیش از ایجاد دارالخلافه ناصری و پس از آن ، مساجد و مدارس و مکتبخانه های اسلامی و تکیهها و حسینیهها و سقاخانههای دیگری بنا شده است و یهودیان نیز اماکن مقدس خود را داشته اند. از جمله کنیسه عزرا یعقوب کهن محله کلیمیها و کنیسه نو محله کلیمیها. اما محله اودلاجان همانند دیگر محلههای تهرا در سالهای ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۱ خورشیدی در زمان رضا شاه و ریاست بلدیه سرهنگ کریم خان بوذرجهمری که بار دیگر حصار و برج و باروی تهران ویران شد و شهر بی در و دروازه پدید آمد، مملو از مهاجران و ساکنان جدید شد. تهران در مسیر بزرگ شدن، آن سان گستردگی یافت که طی ۵۰ سال حدود ۲۵۰ روستای پیرامونی خود را بلعید، و جعمیت آن که در آغاز پایتختی حداکثر ۵۰۰۰۰ تن بود، در زمان حاضر با جمعیت روز که از شهرستانها به تهران مراجعه می.کنند به حدود پانزده میلیون رسید که حدود یک پنجم جمعیت کل کشور است.
