آقا بزرگ تهرانی ,بزرگ ترین کتاب شناس جهان تشیع

۰
16
4,013

شیخ آقا بزرگ تهرانی(صاحب الذریعه)

شیخ آقابزرگ تهرانی (۱۸ فروردین ۱۲۵۵ در تهران – ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ در نجف) که نام اصلی او محمدمحسن بود و بعدها منزوی لقب گرفت، از دانشمندان کتاب شناس قرن چهاردهم هجری است و با تألیف دائره المعارف بزرگ الذریعه و کتاب طبقات اعلام شیعه گام بزرگی در شناسایی آثار و نسخ خطی اسلامی در حوزه های مختلف علوم برداشت.

شاید آغاز آشنایی آقابزرگ با کتابشناسی و کتابداری را بتوان زمانی دانست که او در سال های پس از ۱۳۱۱ ق و در حوالی هفده هجده سالگی به هنگام تحصیل در مدرسۀ دانگی آن گاه که کتابدار مدرسه به سفر می رفت جانشین کتابدار مدرسه می شد و حدود پانصد کتاب ان جا را به طلاب مدرسه امانت میداد. اما به یقین نقطۀ عطف حیات کتابشناسانه آقابزرگ و فعالیت های او را در این زمینه باید سال ۱۳۲۹ ق دانست؛ سالی که او آغاز به تألیف اثر دوران ساز خود یعنی الذریعه الی تصانیف الشیعه کرد و تقریباً شصت سال از عمر خود را بر سر آن گذاشت و در آن حدود پنجاه و پنج هزار اثر از نویسندگان شیعی از سدۀ نخست تا سدۀ چهاردهم هجری را معرفی کرد.

تألیف این اثر نفیس سبب شد تا بسیاری شیخ آقابزرگ تهرانی را بزرگترین کتاب شناس جهان تشیع در سدۀ اخیر بدانند.

ولادت شیخ

شیخ آقابزرگ تهرانی در خانواده ای مذهبی، درمحله قدیمی پامنار تهران، در تاریخ ۱۱ ربیع الاول ۱۲۹۳ هجری به دنیا آمد. به دلیل نزدیکی تولد شیخ آقابزرگ به ایام ولادت باسعادت حضرت ختمی مرتبت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله (۱۷ ربیع الاول) و همچنین به سبب احترام به جد بزرگ ایشان حاج محسن تهرانی او را محمّدمحسن نامیدند.

نام شیخ آقابزرگ تهرانی محمّدمحسن، نام جد بزرگ ایشان است. در میان تهرانی ها از دیرباز عادت چنین بود که پسری را که هم نام جد بزرگ خانواده بود، به اسم «آقا بزرگ» صدا کنند. این رسم درباره فرزندان دیگر هم به کار برده می شد به این ترتیب که پسری که هم نام پدرِ پدر نامیده می شد «آقا کوچک» و دخترانی که به اسم جده بزرگ و مادرِ مادر نامیده می شدند به ترتیب «خانم بزرگ» و «خانم کوچک» خوانده می شدند.

محمّد محسن نیز تابع این رسم و عادت به نام «آقا بزرگ» نامیده شد،

تحصیل

شیخ آقابزرگ تهرانی در طول سال های ۱۳۰۳ ه . ق تا ۱۳۱۵ ه . ق مقدمات علومی چون: ادبیات منطق، تجوید قرآن، فقه و اصول، خط نسخ و نستعلیق را در مدارس علمیه تهران گذراند. در این مدت، شیخ آقا بزرگ از محضر استادان برجسته ای چون: شیخ عباس نهاوندی و شیخ محمّدحسین خراسانی بهره های فراوان برد.

گفتنی است وی غیر از تحصیل، به واسطه ذوق سلیم و خط زیبای خود کتاب های قدیمی و معتبری را باز نوشت که بعضی از این کتب امروزه زینت بخش برخی کتابخانه ها و گنجینه هاست. این امر بیانگر تلاش و پویایی شیخ در دوران نوجوانی و جوانی و نشان دهنده آن است که شیخ از همان گام های نخست، راهش را انتخاب کرده و به کتاب و قلم، علاقه ویژه ای داشت، و نویسندگی و احیای متون و میراث علمی و فرهنگی را وظیفه دینی و رسالت فرهنگی خویش می دانست.

شیخ آقا بزرگ تهرانی و فرزندان از سمت راست،احمد،محمد رضا،آقابزرگ،علینقی،محمد تقی

علامه آقا بزرگ تهرانی
علامه آقا بزرگ تهرانی

آثار شیخ آقا بزرگ

شیخ آقا بزرگ تهرانی در طول هشتاد سال تلاش مستمر علمی و پژوهشی، علاوه بر تدریس، دو دوره کتاب بسیار ارزشمند به نام الذریعه الی تصانیف الشیعه و طبقات اعلام الشیعه که اولی در مورد کتاب های شیعه و دیگری در مورد معرفی زندگینامه علمای تشیع است، و همچنین بالغ بر سی عنوان کتاب دیگر به رشته تحریر درآورده است. از مهم ترین کتاب های وی می توان به هدیه الرازی الی المجدد الشیرازی اشاره کرد که شرح حال مرجع بزرگ میرزای شیرازی است.

غروب خورشید تلاش

سرانجام پس از هشتاد سال تلاش بی وقفه، خدمت صدیقانه و عبادت مخلصانه فقیه وارسته و کتابدان امین، شیخ آقا بزرگ تهرانی در ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ مطابق با ۱۳ ذی الحجّه ۱۳۹۸ در سن ۹۶ سالگی چشم از جهان فروبست و همگان را در غم و اندوه بسیار رها کرده و به دیدار حق شتافت.آیت اللّه مدنی (شهید محراب) پیکر پاک او را غسل داد و کفن کرد و آیت اللّه العظمی سیدابوالقاسم خویی از مراجع نجف در صحن شریف علوی بر پیکر پاکش نماز خواند. او را در آستانه کتابخانه خود دفن کردند

نمایش مقاله‌های بیشتر
مقاله‌ها بیشتر بر اساس تهران شناسی
مقاله‌های بیشتر در سرشناسان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این مقاله را هم بخوانید

تورهای نوروزی موسسه تهران شناسی

  …